Σήμερα ο τζαγκάρης, είναι ο τεχνίτης που κατά κύριο λόγο επιδιορθώνει τα παπούτσια μας. Παλιότερα όμως, ο τζαγκάρης τα έφτιαχνε ο ίδιος από την αρχή μετά από παραγγελία. Η κατασκευή ήταν χειροποίητη και τα παπούτσια ήταν πάντα ραφτά και καρφωτά και δερμάτινα πάνω – κάτω.
Το τζαγκαράδικο αποτελούνταν από τον πάγκο εργασίας και από τις καρέκλες που κάθιζαν ο τζαγκάρης, οι καλφάδες και τα τσιράκια. Πάνω ή κοντά στον πάγκο ήταν τα εργαλεία και τα υλικά που χρησιμοποιούσε ο τζαγκάρης, δηλαδή, τα σουβλιά οι τζαγκαροβελόνες, οι φαλτσέτες, τα σφυριά, οι κατσαμπρόκοι, οι σπάγγοι και τα καλαπόδια. Οι τζαγκάρηδες χρησιμοποιούσαν επίσης πεταλάκια και ειδικά καρφιά που τοποθετούσαν κάτω από τη σόλα για να κρατήσουν περισσότερο τα παπούτσια. Κοντά στον πάγκο υπήρχε το μαστέλο γεμάτο νερό, όπου έβαζαν τα πετσιά και τις χοντρές βακέτες να απαλύνουν (μαλακώσουν). Δίπλα στο μαστέλο ήταν μία τάβλα (σανίδα) την οποία έπαιρνε στα γόνατα του ο τζαγκάρης και κοπάνιζε τα μαλακωμένα δέρματα. Πάνω στην τάβλα κόβονταν επίσης τα δέρματα, που χρησιμοποιούνταν για όλα τα είδη καλίκωσης με το ειδικό τζαγκαρομάχαιρο, που είχε σχήμα μικρού γιαταγανιού με τη διαφορά ότι η κόψη ήταν από την εξωτερική μεριά.
Στην Κρήτη οι τζαγκάρηδες έδειχναν τη δεξιοτεχνία τους στην κατασκευή των στιβανιών αφού ήταν η κύρια καλίκωση των κατοίκων του νησιού. Μερακλίδικα στιβάνια μπορούσε κανείς να παραγγείλει σε τζαγκάρηδες των χωριών ή σε μικρές οικοτεχνίες τα λεγόμενα παραγγελίστικα. Τα έτοιμα στιβάνια τα λεγόμενα ζημοπουλίτικα, που έβγαιναν στις περισσότερο οργανωμένες βιοτεχνίες κυρίως στις πολιτείες, γίνονταν με φτηνά υλικά και με όχι πολύ μεγάλη τεχνική επιμέλεια όσο τα παραγγελίστικα και γι’ αυτό τα περιφρονούσαν οι μερακλήδες πελάτες.
Σήμερα το επάγγελμα του παραδοσιακού τζαγκάρη είναι ένα από αυτά που χάνονται. Όσοι υπάρχουν ασχολούνται μόνο με επιδιορθώσεις, εκτός ορισμένων που φτιάχνουν και στιβάνια μετά από παραγγελία του πελάτη.
Το επάγγελμα του τσαγκάρη είναι να φτιάχνει παπούτσια, αλλά σήμερα όταν λέμε τσαγκάρης εννοούμε τον τεχνίτη που επιδιορθώνει τα χαλασμένα παπούτσια. Το τσαγκαράδικο ήταν ο χώρος όπου ήταν ο πάγκος, οι βελόνες, οι σακοράφες, τα σουβλιά τα σφυράκια και οι λίμες,οι τανάλιες και τα καλαπόδια. Τότε δεν υπήρχαν κόλλες και μηχανές. Ο τσαγκάρης δούλευε ώρες ατέλειωτες φορώντας πάντα τη χαρακτηριστική δερμάτινη ποδιά του.

Σταύρος τζανετάτος και Σταύρος νίκας